https://www.iae.am/hy/spyurki-hetazotutyunneri-bazhin Սփյուռքի հետազոտությունների բաժնի գործունեության հիմնական նպատակը ժամանակակից սփյուռքի  ուսումնասիրության համար անհրաժեշտ վերլուծական ռեսուրսի ստեղծումն է: Բաժինն իր առջև դրել է հետևյալ խնդիրերը. ·         էթնոսի տարբեր հատվածների տնտեսական, սոցիալական և հոգևոր ներուժի բացահայտում, ​​ ·         համազգային և առանձնահատուկ խնդիրների լուծման  գործընթացում էթնոսի համախմբող ներուժի ակտիվացման ուղիների որոնում, ·         ազգային նկարագրի  պահպանմանն ու զարգացմանն ուղղված ռազմավարության մշակում:   Բաժնի կողմից իրականացված հետազոտություններ. «Բելառուսի հայերը Հայաստան-Բելառուս էթնոմշակութային կապերի միգրացիոն  համատեքստում. էթնիկական ավանդույթներ և ժամանակակից իրողություն» (միջազգային համատեղ ծրագիր) Իրականացման ժամկետ` 2016-2019 թթ: Նախագծի նպատակն է ուսումնասիրել Բելառուսի և Հայաստանի միգրացիոն կապերի էթնոմշակութային ասպեկտները, մասնավորապես՝ Բելառուսի հայկական սփյուռքի դերը երկու երկրների էթնոմշակութային փոխհարաբերություններում:  Ներկայացվող ծրագիրն ուղղված է հայ միգրանտների էթնոմշակութային և սոցիալական գործընթացների օրինաչափությունների համեմատական ուսումասիրմանը Բելառուսում և միգրանտների նախկին՝ հայաստանյան միջավայրում: Այն ենթադրում է ուսումնասիրել Հայաստանից Բելառուս միգրանտների խոշոր խմբերի կենսագործունեությունը, նրանց սոցիալական և մշակութային ադապտացիայի բնույթը, որը կներառի նաև միգրանտների սոցիալ-ժողովրդագրական կազմի և վարքի մոտիվների ուսումնասիրում, նախկին և մշտական բնակության վայրերում առաջացող իրավական, տնտեսական, էթնոմշակութային և սոցիալական հակասությունների, հանրային կարծիքի ձևավորման վրա ազդող գործոնների բացահայտում :      «Սփյուռքահայ ձեռնարկատերերը Հայաստանում. նրանց գործունեության փորձը, խնդիրները և հեռանկարները» Իրականացման ժամկետ` 2015-2017թթ  Նախագծի նպատակն է համակողմանի հետազոտությունների հիման վրա բացահայտել արտասահմանյան հայ գործարարների ներդրումային գործունեության մոտիվացիայի բարձրացման էթնոսոցիալական գործոնները,  մշակել գիտականորեն հիմնավորած առաջարկներ, որոնք կուղղորդեն ձեռնարկատերերի ջանքերը՝ Հայաստանի Հանրապետության պահանջներին համապատասխան ծրագրերի իրականացմանը: Նախագծի խնդիրներն են՝  ·         վերլուծել  Հայաստանում փորձ կուտակած սփյուռքահայ ձեռնարկատերերի սոցիալ-մշակութային կերպարը, ·         ուսումնասիրել նրանց գործունեության բնույթը և ոլորտը՝ երկրի տնտեսության մեջ սփյուռքի մասնակցության դիվերսիֆիկացման նախադրյալներ ստեղծելու, նրանց ձեռնարկատիրական գործունեության կազմակերպական հմտությունները ՀՀ-ում կիրառելու նպատակով:     «Ցեղասպանության ականատեսների հուշեր» Իրականացման ժամկետ` 2014թ:  Ծրագիրը ներառում է  Հայոց ցեղասպանության հինգ ականատեսների պատմությունների հավաքագրում, որոնք մեկ անգամ ևս հիշեցնում են պատմության թողած դասերը: Վերջինս հատկապես կարևոր է այսօր, երբ կրկին ականատես ենք դառնում Մերձավոր Արևելքի քրիստոնյա բնակչության ոչնչացման քաղաքականությանը:  Արդյունք՝ Ցեղասպանության ականատեսների հուշեր, Հայաստանի և սփյուռքի էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություններ, N8 Երևան, «Գիտություն», 2014, նախագծի հեղինակ և պատ. խմբագիր՝ Ռ.Ս.Կարապետյան:     «Մի կյանքի պատմություն. Հրանտ Թերզյան» Իրականացման ժամկետ` 2013թ:  Ծրագրում ներառված են միլիոնավոր հայրենակորույս հայերից մեկի՝ Հրանտ Թերզյանի հուշերի հավաքագրումը: Վավերագրական արժեք ունեցող այս հուշագրության օգնությամբ ընթերցողն անցյալը հասկանում է ոչ միայն պատմության չոր փաստերի արձանագրման, այլև հեղինակի անձնական ընկալումների ու ապրումների միջոցով: Նրա տեղեկությունները լրացնում են այն բացը, որ զգացվում է տարաբնույթ աղբյուրների հիման վրա անցյալի իրադարձությունները վերականգնելիս: Արդյունք՝ Մի կյանքի պատմություն. Հրանտ Թերզյան, Հայաստանի և սփյուռքի էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություններ,  N2, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն», 2013, պատ. խմբագիր՝ Ռ.Ս.Կարապետյան:     «Սիրիայից Հայաստան ներգաղթած հայերի ադապտացման և ինտեգրման խնդիրների լուծման ուղիները» Իրականացման ժամկետ` 2013-2015թթ  Ծրագրի նպատակն է հանրապետության քաղաքականության հայեցակարգային հիմքերի մշակման համար ապահովել գիտական հիմնավորում արտակարգ իրավիճակներում հայ միգրանտներին իրենց էթնիկ հայրենիքում ընդունելու, տեղավորելու, ադապտացիան կազմակերպելու գործում: Նախագծի խնդիրներն են՝  ·         տվյալների բազայի ստեղծման հիման վրա սփյուռքի հայերի նկատմամբ սպառնալիքների կանխորոշման և նրանց հնարավոր տեղաշարժերի կանխատեսման մոդելների ստեղծում, ·         արտասահմանից էթնոսի մեծ խմբերի ներհոսքի կանխատեսման դեպքում քաղաքական, ​իրավական, տնտեսական և հոգևոր միջոցառումների  ռազմավարության հայեցակարգի մշակում, ·         հայերի տարբեր խմբերի էթնիկ հայրենիքում ընդունման, տեղավորման և ինտեգրման աջակցման ծրագրերի ձևավորում:  Արդյունք՝ Սիրիահայերը Հայաստանում.ինտեգրման ուղիները, Հայաստանի և սփյուռքի էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություններ,  N9, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն», 2013, պատ. խմբագիրներ՝ Ռ.Ս.Կարապետյան, Ս.Ս. Բարսեղյան:   «Միգրացիան և հայկական նոր սփյուռքը» Իրականացման ժամկետ` 2013թ:  Ծրագիրը ուղղված է ուսումնասիրելու՝  հետխորհրդային տարածքում հայ բնակչության տեղաշարժերը և դրա արդյունքում հին հայկական գաղութներում նոր միգրացիոն շերտերի առաջացումն, նոր հայ գաղթօջախների ձևավորումը: Աշխատության մեջ բացի վիճակագրական և արխիվային նյութերից ներկայացված են 1993, 2005 և 2012 թթ. իրականացված լայնածավալ էթնոսոցիոլոգիական հետազոտությունների տվյալները: Արդյունք՝ Միգրացիան և  հայկական նոր սփյուռքը (էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություն), Հայաստանի և սփյուռքի էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություններ N5, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, 2013, Ռ.Ս. Կարապետյան :   «Ազգային հանրապետությունը (ՀՀ) հայկական պարբերականներում. հայացք սփյուռքից և Հայաստանից» Իրականացման ժամկետ` 2012թ:  Ծրագիրը ներառում է 2005-2010 թթ. հրատարակված հայկական թերթերի նյութերի վերլուծություն: Դրանք մշակվել են որակական և քանակական չափանիշներով: Կատարված վերլուծությունները հնարավորություն տվեցին բացահայտելու հայրենիքի ու սփյուռքի ընկալման, պատմական և արդի համազգային իրադարձությունների դերի, հայ ժողովրդի տարբեր հատվածների փոխհարաբերությունների փոփոխման դինամիկան, տնտեսական ու մշակութային առնչությունների համատեքստը: Արդյունք՝ Հայրենիք-սփյուռք առնչությունները հայկական մամուլում  (թիմային մենագրություն) պատ. խմբագիր`  Ռ.Ս. Կարապետյան Հայաստանի և սփյուռքի էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություններ  N1 Հայրենիք-սփյուռք առնչությունները հայկական մամուլում (Հայաստանի և սփյուռքի թերթերի կոնտենտ անալիզ) Երևան, «Գիտություն» հրատարակչություն, 2012:   «Հայկական սփյուռքի դերը Հայաստանի և Ռուսաստանի տնտեսական համագործակցության մեջ. փորձը, խնդիրները և հեռանկարները» (միջազգային համատեղ ծրագիր) Իրականացման ժամկետ` 2011-2013թթ: Նախագծի նպատակն է ուսումնասիրել ամենախոշոր հայկական համայնքի` Ռուսաստանի, մոսկվաբնակ հայերի տնտեսական գործունեությունը, նրանց սոցիալ-ժողովրդագրական կազմը և Հայաստանում ներդրումային և ձեռնարկատիրական գործունեության ծավալման ձեռքբերումները: Նախագծի խնդիրներն են`  ·         ուսումնասիրել  ռուսաստանյան տնտեսական շուկայում հայերի զբաղեցրած տեղը ·         պարզել մոսկվահայերի՝ Հայաստանում ձեռներեցություն սկսելու և ներդրումներ կատարելու խոչընդոտները ·         ուսումնասիրել ռուս-հայկական համատեղ տնտեսական գործունեության հաջողված օրինակները: Արդյունք՝ Հայկական սփյուռքը հայ-ռուսական տնտեսական հարաբերությունների համատեքստում (թիմային մենագրություն) պատ.խմբ. Է.Ռ Գրիգորյան., Ռ.Ս. Կարապետյան, Հայկական սփյուռքը հայ-ռուսական տնտեսական հարաբերությունների համատեքստում էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություններ Հայաստանում և սփյուռքում N4 Մոսկվա, 2013:     «Սեփական եվ այլազգի միջավայրում հայերի համեմատական հետազոտության հիմնական ուղղությունները.ուսումնասիրության խնդիրներն ու հեռանկարները» Իրականացման ժամկետ` 2011-2020թթ:  Նախագծի նպատակն է  հայ էթնոսի համեմատական ուսումնասիրությունների միջոցով գտնել նոր էթնոպահպան մեխանիզմներ և սահմանել ներէթնիկ փոխհարաբերությունների նոր ռազմավարություն: Նախագծի խնդիրներն են՝  ·         երևան հանել հայ էթնոսի սոցիալ-ժողովրդագրական պատկերը, չափագրել համայքային համախմբվածությունը և նրա անդամների ներգրավվածությունը այն գործունեության մեջ,որը ուղղված է էթնիկության պահպանմանը, ընդհանրացնել ինքնակազմակերպվածությանողջ փորձն ու դասակարգել տարբեր միջավայրերում էթնոսի կենսագործունեության բազմազան ձևերը, ·         տարբերակել առանձին էթնոմշակութային, սոցիալական, տնտեսական և քաղաքական այն դիրքորոշումները և պատկերացումները, որոնք հենք են հանդիսանում ազգային ուղղվածություն ունեցող միթերի, լեգենդների, կուսակցական ծրագրերի, տնտեսական նպատակների և այլնի առաջացմանը, ·         դուրս բերել կլիշեներ «արտադրողների» և «սպառողների» բնութագրական չափորոշիչները,  տարբերակել նրանց էթնիկության պահպանմանն ուղղված գործունեության իրական և դեկլարատիվ մոտիվացիաները, ·         սահմանել այն փոփոխականները, ցուցիչները և «մարկյոռները», որոնց միջոցով հնարավոր է չափագրել էթնիկ նույնականացման մակարդակը, սեփական էթնոմշակութային միջավայրում «խորասուզվածության» աստիճանը և ենթամշակութային երևույթների առաջացման օրինաչափությունները, ·         ուսումնասիրել հայերի ձեռնարկատիրական գործունեությունը սեփական և այլազգի միջավայրում, այդ գործունեության այն ավանդույթները, արժեքային համակարգը և մոտիվացիան, որոնք հիմք են հանդիսանում էթնոսի տարբեր հատվածների միջև տնտեսական փոխհարաբերությունների ստեղծման համար: Արդյունք՝ Հայերը սեփական և այլազգի միջավայրում. համեմատական էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություններ, (Թիմային մենագրություն) Պատ. խմբագիր՝ Ռ.Ս.Կարապետյան, Հայերը սեփական և այլազգի միջավայրում. համեմատական էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություններ, Հայաստանի և սփյուռքի էթնոսոցիոլոգիական ուսումնասիրություններ N7, Երևան, «Գիտություն», 2014:   Մենագրություններ Կարապետյան Ռ.Ս., 2013, Միգրացիան և հայկական նոր սփյուռքը, ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատ.,Երևան, 220 էջ; Karapetyan R.S., 2013, Migration in cities of Armenia. Еthno-sociological study, Gitutyun, Yerevan,  284 p.; Карапетян Р.С., Формирование населения городов Армении. Этносоциологическое исследование.  Изд. “Гитутюн”,  НАН РА,  2014, 412 с.   Մենագրություներում  հեղինակած բաժիններ, գլուխներ Բարսեղյան Ս.Ս., 2015, Սիրիահայերի ներգաղթը Հայաստան. մամուլի արձագանքները, Սիրիահայերը Հայաստանում. ինտեգրման ուղիները, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարկչություն, էջ 104-134: Կարապետյան Ռ.Ս., 2015, Սիրիահայերը Հայաստանում.ադապտացման և ինտեգրման խնդիր-ները, ուսումնասիրության նպատակները, մեթոդաբանությունը և հեռանկարները, Սիրիահայերը Հայաստանում. Ինտեգրման ուղիները, ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատ.,Երևան,  էջ 9-25; Ներսիսյան Ս.Ա. (համահեղինակությամբ՝ Լ. Տանաջյանի), 2015, Հայաստան ներգաղթած սիրիահայերի ինտեգրման խնդիրները, Սիրիահայերը Հայաստանում. ինտեգրման ուղիները, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» Հրատարակչություն, Էջ 43-88: Տանաջյան Լ.Ա. (համահեղինակությամբ՝ Ս. Ներսիսյան), 2015, Հայաստան ներգաղթած սիրիահայերի ինտեգրման խնդիրները, Սիրիահայերը Հայաստանում. ինտեգրման ուղիները, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» Հրատարակչություն, Էջ 43-88: Բարսեղյան Ս.Ս., 2014,Էթնիկ մամուլը և սփյուռքյան ինքնության ձևավորումը, Հայերը սեփական և այլազգի միջավայրում. համեմատական էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություններ, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարկչություն, էջ 45-62: Կարապետյան Ռ.Ս., 2014, Հայերը սեփական ու այլազգի միջավայրում. հայ էթնիկության ուսումնասիրության խնդիրներն ու հեռանկարները, Հայերը սեփական ու այլազգի միջավայրում. Համեմատական էթնոսո­ցիո­լոգիական հետազոտություններ, ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատ., Երևան, էջ 12-19; Կարապետյան Ռ.Ս., 2014, Մեծ եղեռնի վերապրածների վկայությունները, Ցեղասպանու­թյան ականատեսների  հուշեր, ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատ., Երևան, էջ 7-12; Ներսիսյան Ս.Ա., 2014, Ցանցային հարաբերությունների առանձնահատկությունները սփյուռքում. հայերի ինքնակազմակերպման խնդիրները այլէթնիկ միջավայրում, Հայերը սեփական և այլազգի միջավայրում. համեմատական էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություններ, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, էջ 93-114: Տանաջյան Լ.Ա., 2014, Հայերի սոցիալական փոխակերպումները սփյուռքում, Հայերը սեփական և այլազգի միջավայրում. համեմատական էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություններ, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, էջ 63-93: Карапетян Р.С., 2014, О динамике расселения армян в ХХ столетии, Հայ էթնիկությունը սեփական և այլազգի միջավայրում. Հետազոտական փորձ, խնդիր­ներ և հեռանկարներ, ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատ.,Երևան,  էջ 35-43; Կարապետյան Ռ.Ս., 2013, Կյանքը գաղթի ճանապարհին, Մի կյանքի պատմություն, ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն   հրատ.,Երևան, էջ 5-25; Ներսիսյան Ս.Ա., 2013, Միգրացիա և հայկական նոր սփյուռք՝ էթնոսոցիոլոգիական հետազոտությունների նյութեր, Միգրացիան և հայկական նոր սփյուռքը. էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություն,  ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, էջ 169-211: Տանաջյան Լ.Ա., 2013, Միգրացիա և հայկական նոր սփյուռք՝ էթնոսոցիոլոգիական հետազոտությունների նյութեր, Միգրացիան և հայկական նոր սփյուռքը. էթնոսոցիոլոգիական հետազոտություն,  ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, էջ 169-211: Տանաջյան Լ.Ա., 2013, Պատմական հիշողություն և էթնիկ մոբիլիզացիա: Ցեղասպանություն, Հայրենիք-սփյուռք առնչությունները հայկական մամուլում. Հայաստանի և սփյուռքի թերթերի կոնտենտ անալիզ, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, Էջ 68-93: Барсегян С.С., 2013, Обсуждение армяно-российских экономических отношений в армянской прессе: контент-анализ двух армянских периодических изданий в РА и РФ, Армянская диаспора в контексте российско-армянских экономических связей,  Москва, ИСН, ст. 125-133: Карапетян Р.С. (соавтор: С. Нерсисян), 2013, Опыт предпринимательства армян России на этнической родине. Кейс-стади некоторых инвестиционных проектов представителей диаспоры в Армении, Армянская диаспора в контексте российско-армянских эконо-мических связей, Институт социальных наук, М., с. 218-232,; Карапетян Р.С., 2013, Этносоциальная и экономическая составляющие взаимосвязей “ро­дина-диаспора”, Армянская диаспора в контексте российско-армян­ских экономических связей, Институт социальных наук, М., 191-217; Карапетян Р.С., 2013, Некоторые представления о структуре деятельности армян-пред­при­нимателей в   России, Армянская диаспора в контексте российс­ко-армянских экономических связей, Институт социальных наук, М., 175-190; Карапетян Р.С. (соавтор: А. Барсегян), 2013, Роль диаспоры в армяно-российских экономических отношениях в оценках, мнениях, комментариях экпертного сообщества Армении, Армянская диаспора в контексте российско-армянских экономи­чес­ких связей, Институт социальных наук, М., 134-174; Нерсисян С.А., 2013, Опыт предпринимательства армян России на этнической родине. Кейс-стади некоторых инвестиционных проектов представителей диаспоры в Армении, Армянская диаспора в контексте российско-армянских экономических связей, М., с. 192-217. Բարսեղյան Ս.Ս., 2012, Հետազոտության մեթոդի ընտրության հիմնավորումը, Հայրենիք-սփյուռք առնչությունները հայկական մամուլում. Հայաստանի և սփյուռքի թերթերի կոնտենտ անալիզ.- Եր., «Գիտություն» հրատ., էջ 26-43: Բարսեղյան Ս.Ս., 2012, Հայրենիքի և սփյուռքի մասին տեղեկատվության բովանդակությունը, Հայրենիք-սփյուռք առնչությունները հայկական մամուլում. Հայաստանի և սփյուռքի թերթերի կոնտենտ անալիզ.- Եր., «Գիտություն» հրատ., էջ 44-66: Կարապետյան Ռ.Ս. (համահեղինակությամբ՝ Նալբանդյան Կ.Գ.), 2012, Հայկական տեղեկատվական տարածքի մշակութային գերակա­յու­թյունները,  «Հայրենիք-սփյուռք   առնչությունները հայկական մամուլում», ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատ., Երևան, էջ 156-184; Նալբանդյան Կ.Գ. (համահեղինակությամբ՝ Ռ. Ս. Կարապետյանի), 2012, Հայկական տեղեկատվական տարածքի մշակութային գերակա­յու­թյունները,  «Հայրենիք-սփյուռք   առնչությունները հայկական մամուլում», ՀՀ ԳԱԱ Գիտուտյուն հրատ., Երևան, էջ 156-184,: Կարապետյան Ռ.Ս., 2012, Ժամանակակից հայկական տեղեկատվության տարածքի ուսում­նասիրության խնդիրները: Սեփական և այլազգի միջավայրում հայերի համեմատական հետազոտության հիմնական ուղղու­թյուն­ները. խնդիրներն ու հեռանկարները, «Հայրենիք-սփյուռք առնչությունները հայկական մամուլում», ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատ., Երևան, էջ 11-26; Карапетян Р.С., 2011, Ереван, Арутюнян Ю.В. Об армянской диаспоре в России. Этно­социологическое исследование армян Москвы и Краснодара, изд. Гитутюн НАН РА, Ере­ван,  с.122-138;   Գիտական ամսագրերում և պարբերականներում հրատարակած հոդվածներ Բարսեղյան Ս.Ս., (2017), Հայրենիքը սփյուռքի պարբերականներում, Լրաբեր հասարակական գիտությունների, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, 1(649), հունվար-ապրիլ, էջ 283-287: Տանաջյան Լ.Ա., 2017, Սոցիալական փոփոխությունները Լոս Անջելեսի հայերի շրջանում (ըստ հետազոտության տվյալների),  Կանթեղ. Գիտական հոդվածների ժողովածու, № 3., Երևան, էջ 174-180, Ներսիսյան Ս.Ա., 2017, Ցանցային հարաբերությունների առանձնահատկությունները Բեյրութի հայերի շրջանում, Երևան, «Կանթեղ: Գիտական հոդվածներ», N3, էջ 167-173: Барсегян С.С., (2017), Взаимоотношения родина-диаспора в прессе армянской диаспоры, Вестник арменоведения, Изд. “Гитутюн”, N1 (13), с. 185-194. Нерсисян С.А., 2017,  Особенности формирования сетевых отношений в армянской диаспоре, Ереван “Вестник Арменоведения”, № 1, стр. 195-205.  Танаджян Л.А., 2017  Социальные изменения среди армян в инонациональной среде. Ереван “Вестник Арменоведения”, № 1, стр. 175-184; Բարսեղյան Ս.Ս., (2016), Հայկական մամուլի դերը Սփյուռքում. Լոս Անջելեսի «Ասպարեզ», Թեհրանի «Ալիք», Մոսկվայի «Ноев Ковчег» թերթերի 2005-2010թթ. հրապարակումների համեմատական քննություն, ՎԷՄ համահայկական հանդես, թիվ 3, էջ 190-200: Տանաջյան Լ.Ա., 2014, Գիտաժողով՝ նվիրված հայ էթնիկականության խնդիրներ հետազոտությանը, Պատմաբանասիրական հանդես 3 (197), Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, էջ 287-290; Карапетян Р.С., 2014, Этнокультурный контекст генетической структуры населения горо­дов Армении// Պատմաբանասիրական հանդես, № 3, с.118-134; Карапетян Р.С. (соавторств:  Нерсисян, С.А), 2013, Экономические взаимосвязи Армения-диаспора в России и роль со­ци­альных сетей, ԵՊՀ տնտեսագիտության ֆակուլտետ, Տարե­գիրք ԵՊՀ, Երևան, 2014. 691-700; Нерсисян С.А. (с Карапетян Р.С.), 2013, Экономические взаимосвязи Армения – диаспора в России и роль социальных сетей, ԵՊՀ տնտեսագիտության տարեգիրք, Երևան, էջ 691-700;    Գիտական ժողովածուներում հրատարակած հոդվածներ Բարսեղյան Ս.Ս., (2017), Հայկական մամուլի դերը Սփյուռքում էթնոմշակութային արժեքների վերարտադրման և տարածման գործում, Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի աշխատություններ 2: ՀԱԲԻՏՈՒՍ 2: ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ. Խմբ. Հ.Մելքումյան, Ռ. Հովսեփյան – Եր.: Գիտություն, էջ 142-151: Ներսիսյան Ս.Ա., 2017, Ցանցային հարաբերությունները Հայաստան ներգաղթած  սիրիահայերի շրջանում, Հնագիտությա և ազգագրության ինստիտուտի աշխատություններ 2: ՀԱԲԻՏՈՒՍ 2, ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ, խմբ. Հ. Մելքումյան, Ռ. Հովսեփյան, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարկչություն, էջ 195-209. Տանաջյան Լ.Ա., 2017, Սոցիալ-մասնագիտական ինտեգրման առանձնահատկությունները Հայաստան ներգաղթած սիրիահայերի շրջանում: Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի աշխատություններ, N2. Հաբիտուս 2, Երևան, «Գիտություն», էջ 184-194, Барсегян С.С.,  (2016), Образ родины в СМИ армянской диаспоры (опыт контент-анализа газет США, Ирана, России), Этносоциология вчера и сегодня/ Отв. ред. и сост.: Л.В. Остапенко, И.А. Субботина. М.: Институт этнологии и антропологии РАН, с. 264-268. Карапетян Р.С., 2016, Формирование новой армянской диаспоры "Этносоциология вчера и сегодня (по материалам Международной научной конференции "Этносоциология вчера и сегодня", 02 июня 2016 г., Москва).Отв. ред. и составители .Остапенко Л.В. и Субботина И.А., М., Институт этнологии и антропологии РАН, с.157-168 Налбандян К.Г., 2016, О миграционной ситуации в армянских общинах  (на примере армянских общин Лос-Анджелеса, Тегерана и Бейрута), Этносоциология вчера и сегодня (по материалам Международной научной конференции "Этносоциология вчера и сегодня", 02 июня 2016г., Москва), Отв. ред. и составители Остапенко Л.В. и Субботина И.А., М., Институт этнологии и антропологии РАН, с. 203-212. Нерсисян С. А., 2016, Особенности формирования сетевых отношений в армянской диаспоре,  "Этносоциология вчера и сегодня (по материалам Международной научной конференции "Этносоциология вчера и сегодня", 02 июня 2016 г., Москва). Отв. ред. и составители Остапенко Л.В. и Субботина И.А., М., Институт этнологии и антропологии РАН, с. 162-174. Танаджян Л.А., 2016, Социальные изменения в диаспоре (на материалах этносоциологических исследований армян Тегерана, Лос-Анджелеса, Москвы ), "Этносоциология вчера и сегодня (по материалам Международной научной конференции "Этносоциология вчера и сегодня", 02 июня 2016 г., Москва).Отв. ред. и составители .Остапенко Л.В. и Субботина И.А., М., Институт этнологии и антропологии РАН, с. 175-186. Բարսեղյան Ս.Ս., 2014, Էթնիկ մեդիան որպես հայկական սփյուռքի ուսումնասիրման միջոց, Հայ էթնիկությունը սեփական և այլազգի միջավայրում. հետազոտական փորձ, խնդիրներ և հեռանկարներ, Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ, գիտաժողովի նյութերի ժողովածու, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, էջ 13-18: Ներսիսյան Ս.Ա., 2014, Սոցիալական ցանցերի գործառնության առանձնահատկությունները. Թեհրանի, Լոս Անջելեսի և Մոսկվայի հայ համայնքների օրինակով, Հայ էթնիկությունը սեփական և այլազգի միջավայրում. Հետազոտության փորձ, խնդիրներ և հեռանկարներ, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարկչություն, էջ 85-94: Տանաջյան Լ.Ա., 2014, Սփյուռքի հայերի սոցիալական մոբիլության համեմատական ուսումնասիրության շուրջ (Լոս Անջելեսի և Թեհրանի հայ համայնքների օրինակով), Հայ էթնիկությունը սեփական և այլազգի միջավայրում. հետազոտական փորձ, խնդիրներ և հեռանկարներ, Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ, գիտաժողովի նյութերի ժողովածու, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, Էջ 112-120: Карапетян Р.С., 2014, О динамике расселения армян в ХХ столетии, Հայ էթնիկությունը սեփական և այլազգի միջավայրում. Հետազոտական փորձ, խնդիր­ներ և հեռանկարներ, Գիտաժողովի նյութերի ժողովածու, ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատ., Երևան,  էջ 35-43; Налбандян К.Г., 2014, Трудовая миграция как механизм формирования временных диаспоральных групп: к постановке проблемы и подходов к ее  исследованию, Հայ էթնիկությունը սեփական և այլազգի միջավայրում. հետազոտական փորձ, խնդիրներ և հեռանկարներ, Երևան, էջ 77-83;  Налбандян К.Г. (с А. Паликян и Н. Кочар), 2010, К вопросу о генетической однородности ассирийцев, проживающих на територии Армении, Ավանդականը և արդիականը հայոց մշակույթում, Հայ ժողովրդական մշակույթ XV, Երևան, էջ 240-244:   Բաժնի կողմից կազմակերպված գիտաժողովներ. Միջազգային գիտաժողով ՝ «Հայ ընտանիքն արդի մարտահրավերների համատեքստում», հոկտեմբեր 26, 2017թ.: Հանրապետական գիտաժողով՝ «Հայ էթնիկությունը սեփական այլազգի միջավայրում», 17-18 նոյեմբեր,  2014.:     Բաժնի էլ․ փոստը՝ info.diasporastudies@gmail.com hy https://www.iae.am/hy/node/388 <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://www.iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Ներկայումս ֆորմալ ինստիտուցիոնալ կառույցները աստիճանաբար զիջում են իրենց տեղը ոչ ֆորմալ կապերին: Այդպիսի կապերի օրինակ է սոցիալան ցանցը, որն իրենից ներկայացնում է մարդկանց և նրանց միջև եղած հարաբերությունների ամբողջություն, որն ունի հետևյալ բաղադրիչները` վստահություն, երաշխիք և այլն: Սոցիալական ցանցն իր կառուցվածքով և գործառույթներով ունի համապարփակ բնույթ, ուստի հնարավոր է այն դիտարկել էթնիկ հանրությունների կենսագործունեության տարբեր ոլորտներում` հաշվի առնելով դրանց առանձնահատկություները:</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Նախատեսվում է վերհանել սոցիալական ցանցի գործառնության էթնիկ համատեքստը, ինչը ենթադրում է ցանցի դրսևորումները տարբեր էթնիկ միջավայրերում և տարբեր էթնիկ խմբերի առանձնահատկությունները:</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Հաշվի առնելով հայ էթնոսի զարգացման միջավայրի և նրանց մեջ գործող կապերի բազմազանությունը` սոցիալական ցանցի ուսումնասիրությունը դառնում է արդիական, և անհրաժեշտություն է առաջանում էթնոսոցիոլոգիական նյութերի հիման վրա հետազոտել  սոցիալական ցանցի էթնիկ համատեքստը հայ էթնոսի տարբեր հատվածների (հայրենիքում և սփյուռքում) օրինակով:</span></span></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif"><a href="http://iae.am/hy/users/sonanersisyan">Սոնա Ներսիսյան</a></span></span></p> </div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/spyurki-hetazotutyunneri-bazhin">Սփյուռքի հետազոտությունների բաժին</a></div></div></div> Fri, 22 Jan 2016 06:57:51 +0000 Սմբատ Հակոբյան 388 at https://www.iae.am https://www.iae.am/hy/node/388#comments https://www.iae.am/hy/node/387 <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://www.iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Հայկական սփյուռքը օտար միջավայրում իր կյանքը կարգավորելու և ազգային ինքնության գոյատևումը ապահովելու համար ունի անհրաժեշտ սոցիալական (համայնքային) կայացած ինստիտուտներ: Վերջիններիս շարքում էթնիկ մեդիան<a href="#_ftn1" name="_ftnref1" title="" id="_ftnref1">[1]</a> ներկայիս գլոբալացվող ժամանակաշրջանում կարող է դառնալ էթնիկ և մշակութային ինքնության պահպանման առանցքային ինստիտուտներից մեկը:</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Մի կողմից, էթնիկ մեդիան կարևոր դեր է խաղում աշխարհով մեկ սփռված հայերի ամենօրյա կյանքում, ընդունող երկրի հասարակության մեջ նրանց ինտեգրման, ինքնության պահպանման և հայրենիք-սփյուռք հարաբերությունների սերտեցման գործում: Մյուս կողմից, սփյուռքյան մեդիան արտացոլում է համայնքի քաղաքական, սոցիալ-տնտեսական, մշակութային կյանքի ընթացիկ վիճակը, փոփոխությունները և մարտահրավերները, խնդիրներն ու սպասումները: Ինչպես նաև էթնիկ մեդիայի միջոցով կարող է ստեղծվել տրանսազգային կոմունիկացիոն ցանց հայրենիքի և սփյուռքի գաղթօջախների միջև, ձևավորվել ընդհանուր արժեքային համակարգ: </span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Աշխատանքները կլինեն որպես  էթնիկ մեդիայի ուսումնասիրման փորձ՝ հիմնվելով սփյուռքի, մեդիայի և կոմունիկացիայի հետազոտության, ազգագրության և սոցիոլոգիայի տեսական ու մեթոդաբանական շրջանակների վրա:</span></span></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"> </p> <div> <hr /> <div id="ftn1"> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif"><a href="#_ftnref1" name="_ftn1" title="" id="_ftn1">[1]</a> Էթնիկ մեդիան լրատվամիջոց է, որն արտադրվում է տարբեր երկրներում բնակվող ներգաղթյալների, ռասսայական, էթնիկ և լեզվական փոքրամասնությունների, ինչպես նաև  տեղաբնիկների համար և կողմից: Գրականության մեջ կիրառվում են փոքրամասնության մեդիա, ներգաղթյալների մեդիա, սփյուռքյան մեդիա և համայնքային մեդիա տերմինները ևս: Սակայն ամենահաճախ կիրառվողը և բնորոշողը էթնիկ մեդիա եզրույթն է: </span></span></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"><a href="http://iae.am/hy/users/%D5%BD%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A1-%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%A5%D5%B2%D5%B5%D5%A1%D5%B6-2011" style="font-family: tahoma, geneva, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 22.4px;">Սյուզաննա Բարսեղյան</a></p> </div> </div> </div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/spyurki-hetazotutyunneri-bazhin">Սփյուռքի հետազոտությունների բաժին</a></div></div></div> Fri, 22 Jan 2016 06:56:34 +0000 Սմբատ Հակոբյան 387 at https://www.iae.am https://www.iae.am/hy/node/387#comments https://www.iae.am/hy/node/386 <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://www.iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Սփյուռքի հասարակական համակարգի հիմնախնդիրներն ու զարգացման օրինաչափությունները սերտորեն առնչվում են աշխարհաքաղաքական, ռազմավարական, աշխարհատնտեսական, գաղափարական, քաղաքակրթական, հոգեբանական և նշված ոլորտների հետ ուղղակի կամ անուղղակի հարաբերվող կամ ածանցյալ բազմաթիվ այլ խնդիրներով։ Այս իրադրությունը թելադրում է նախ անդրադառնալ եւ ուսումնասիրել  սփյուռքում ձևավորված ու գործող համակարգի կառույցը, ապա խնդիրները, ուղվածությունը, հարաբերությունները և հասարակական  ներգրավվածությունը: Այս բոլոր ուսումնասիրությունները կիրականացվեն էմպիրիկ հետազոտության նյութերի ձեռքբերմամբ:</span></span></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"><a href="http://iae.am/hy/users/%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%AB%D5%AF-%D5%A6%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6-2013"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Նուշիկ Զարիկյան</span></span></a></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"><strong><span style="color:#FF0000"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Ծրագիրն ավարտված է</span></span></span></strong></p> </div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/spyurki-hetazotutyunneri-bazhin">Սփյուռքի հետազոտությունների բաժին</a></div></div></div> Fri, 22 Jan 2016 06:54:53 +0000 Սմբատ Հակոբյան 386 at https://www.iae.am https://www.iae.am/hy/node/386#comments https://www.iae.am/hy/node/385 <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://www.iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Ժամանակակից գլոբալիզացիոն գործընթացներում հատուկ գիտական հետաքրքրություն է ներկայացնում ազգային պետություն չունեցող էթնոսների ուսումնասիրությունը:</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Այս առումով հեռանկարային է Հայաստանում բնակվող էթնիկ հանրույթների տարբեր հատվածների  համադրական  ուսումնասիրությունը: Վերջինս  ենթադրում է իրականացնել  էթնոսոցիոլոգիական հետազոտության մեթոդների կիրառմամբ, ինչը հնարավորություն կտա բացահայտել ներէթնիկ և միջէթնիկ հարաբերությունների առանձնահատկությունները ՀՀ-ում և սրա հիման վրա կանխատեսել միջմշակութային  երկխոսության հեռանկարները:</span></span></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"><a href="http://iae.am/hy/users/%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A5-%D5%B6%D5%A1%D5%AC%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%B5%D5%A1%D5%B6-1987"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Կարինե Նալբանդյան</span></span></a></p> </div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/spyurki-hetazotutyunneri-bazhin">Սփյուռքի հետազոտությունների բաժին</a></div></div></div> Fri, 22 Jan 2016 06:53:08 +0000 Սմբատ Հակոբյան 385 at https://www.iae.am https://www.iae.am/hy/node/385#comments https://www.iae.am/hy/node/384 <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://www.iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Ներկայիս գլոբալիզացիոն գործընթացների համատեքստում էթնիկ hանրույթների սոցիալական և էթնոմշակութային հատկանիշների  փոփոխությունները կարևոր նշանակության երևույթներ են: Դրանք պայմանավորված են մի կողմից ինտենսիվ տնտեսական և սոցիալ-քաղաքական գործընթացներով, մյուս կողմից՝ երկրների և տարածաշրջանների բնակչության բազմազգության ուժեղացմամբ:</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Ժամանակակից էթնիկ խմբերի զարգացման ընթացքում նշյալ գործընթացների կարևորությունը պահանջում է սոցիալական և էթնոմշակութային  փոփոխությունների համակարգված ուսումնասիրություն, ինչպես նաև տարբեր սոցիալ-քաղաքական պայմաններում և այլազգի միջավայրերում բնակվող  միատարր էթնիկ զանգվածի շրջանում այդ գործընթացների օրինաչափությունները պայմանավորող գործոնային համակարգի բացահայտում:</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Հայ էթնոսի տարբեր խմբերի  էմպիրիկ հետազոտական նյութերի հիման վրա ենթադրվում է ուսումասիրել միջսերնդային և ներսերդնային  մոբիլության և էթնոմշակութային փոփոխությունների կապերը  սեփական և օտար միջավայրերում:</span></span></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif"><a href="http://iae.am/hy/users/%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%B6%D5%A5-%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BB%D5%B5%D5%A1%D5%B6-2011">Լուսինե Տանաջյան</a></span></span></p> </div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/spyurki-hetazotutyunneri-bazhin">Սփյուռքի հետազոտությունների բաժին</a></div></div></div> Fri, 22 Jan 2016 06:51:28 +0000 Սմբատ Հակոբյան 384 at https://www.iae.am https://www.iae.am/hy/node/384#comments https://www.iae.am/hy/node/383 <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://www.iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p>Այսօր այլազգի միջավայրում էթնիկ փոքրամասնությունների  միջմշակութային փոխհարաբերությունների մեջ կարևոր նշանակություն է ստանում հոգևոր գործոնը: Հայ էթնոսի տարբեր խմբերի  դավանանքային պատկանելությունը կարող է արտացոլել էթնիկ մշակույթում իր ներգրավվածության և էթնոպահպան մեխանիզմների գործառնության իրավիճակի   բազմազանությունը:</p> <p>Այս առումով կարևոր նշանակություն է ստանում ազգային եկեղեցու դերի ուսումնասիրությունը սփյուռքի հայերի  էթնիկ ինքնության պահպանման գործում: Վերջինս որոշվում է համայնքի կրոնական  կյանքում հայերի   ներգրավվածության աստիճանով:</p> <p> </p> <p><a href="http://iae.am/hy/users/alexkalajyan">Ալեքս Քալայջյան</a></p> </div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/spyurki-hetazotutyunneri-bazhin">Սփյուռքի հետազոտությունների բաժին</a></div></div></div> Fri, 22 Jan 2016 06:47:55 +0000 Սմբատ Հակոբյան 383 at https://www.iae.am https://www.iae.am/hy/node/383#comments